Revue Asinag N° 6
Patrimoine culturel matériel : les arts décoratifs
-
Ahmed Skounti (Institut national des sciences de l’archéologie et du patrimoine) : Les portes en bois de l’Atlas et des oasis: Objet utilitaire, objet de musée, objet d’art ?
ملخص:تنثني أبواب المنازل والمخازن الجماعية بأطلس وواحات المغرب على جانب من معارف ومهارات المجموعات البشرية التي أنتجتها. فبالإضافة إلى وظيفتها الأولى، لقيت من قبل صانعيها المعلمين اهتماما ينم عن حس فني لا غبار عليه. كما أن وظيفتها الوقائية من عين الحاسد والحمولة الرمزية للعتبة كثيرا ما تم الإنتباه إليها. ومنذ بداية القرن العشرين، اعتُبرت هذه الأبواب تراثا، فسعت المتاحف وتجار الممتلكات الثقافية إلى اقتنائها . غير أن حضور بعض منها في المتاحف أبعد مايكون عن تمثيلية غناها و تنوعها، كما أن صيانة المهارات التي صنعتها تعتبر اليوم من باب المحال.
-
Abdallah Fili (Faculté des Lettres, El-Jadida): La céramique de tradition amazighe
ملخص: يطرح هذا المقال موضوع الخزف الأمازيغي بالمغرب في بعده الأركيولوجي منذ فترات ما قبيل التاريخ إلى نهاية الفترة الوسيطية. إن هذا الخزف صناعة نسائية بالدرجة الأولى. فالأمر كذلك بمنطقة الريف بالمغرب، ومنطقة القبائل بالجزائر، وكذلك بالجنوب التونسي. وقد تغيرت هذه الخاصية بالأطلس الكبير والصغير بالمغرب نظرا للتطورات الاجتماعية والاقتصادية التي عرفتها المنطقة، وانفتاحها أكثر على التأثيرات الخارجية. تتسم المنتجات الخزفية الأمازيغية بتنوعها وصعوبة تحديدها بالدقة الكافية. إلا أنها تتميز بسمات فنية خاصة، صمدت أمام رياح التغيير المختلفة منذ فترات ماقبيل التاريخ إلى الفترات المتأخرة من تاريخ المغارب. ونجد نفس هذه الخاصيات الفنية مجسدة على أوعية أخرى كالمعادن والحلي والزربية والأوشام...وتحيل كلها على عنصر بشري متنوع تجمع بينه عناصر المجال ونمط العيش وآمال وآلام واحدة.
-
Rachid Arharbi (Conservateur des sites archéologiques Banasa – Thamusida): Les décors et arts figuratifs sur les céramiques peintes maurétaniennes de Banasa et de Kouass
ملخص: مكنت الحفريات الأثرية التي أقيمت بعدة مواقع أثرية قديمة من اكتشاف عدة معطيات حول ازدهار صناعة الفخار المصبوغ خلال الفترة المورية. ويتميز هدا النوع من الفخار بتنوع أشكاله وغنى زخارفه التي تنم عن إلمام كبير للصانع الموري-الأمازيغي بتقنيات صناعة الفخار وعن إبداعه في تزيينه بأشكال وزخارف موغلة في القدم وغنية بالمعطيات والمعاني.
-
Elkhatir Aboulkacem(IRCAM, Rabat): La poterie masculine en milieu amazighe
Résume: ⴳ ⵜⵏ ⵜⴽⴽⴰ ⵢⴰⵜ ⵏ ⵜⵏⵙⴰⵢⵜ ⵜⴰⵎⴰⵙⵙⴰⵏⵜ ⴰⵔ ⵜⵜⵉⵏⵉ ⵎⴰⵙ ⵓⵔ ⵉⴳⵉ ⵢⵉⴷⵇⵇⵉ ⴰⵎⴰⵣⵉⵖ ⵅⵙ ⵡⴰⵍⵍⵉ ⵙⴽⵔⵏⵜ ⵜⵎⵖⴰⵔⵉⵏ ⵙ ⵉⴼⴰⵙⵙⵏ ⵉⵎⴷⵉ ⵉ ⵓⵙⵏⴰⵔⴰ ⴰⵡⵊⴰⵏ, ⵉⵔⴰ ⵓⵎⴰⴳⵔⴰⴷ ⴰ ⴰⴷ ⵉⵎⵍ ⵎⴰⵙ ⵉⵍⵍⴰ ⵢⴰⵏ ⵡⴰⵏⴰⵡ ⵢⴰⴹⵏ ⵏ ⵉⵇⴷⴷⵉ, ⴳ ⴽⵔⴰ ⵏ ⵜⵙⴳⴳⵉⵡⵉⵏ ⵜⵉⵎⴰⵣⵉⵖⵉⵏ, ⵜⴳⴳⴰⵏ ⵢⵉⵔⴳⴰⵣⵏ ⵙⵏⴰⵔⴰⵏ ⴳ ⵜⵡⵓⵔⵉ ⵏⵏⵙ ⴰⵢⵍⵍⵉ ⵎⵓ ⵜⵜⵉⵏⵉⵏ ⵍⵍⵓⵍⴱ. ⵃⵎⴰ ⴰⴷ ⵉⵙⴰⴳⴳⵯ ⵜⵉⵎⵉⵜⴰⵔ ⵏ ⵜⵢⴰⴼⵓⵜ ⴰ, ⵉⵎⵎⴰⵖ ⵓⵎⴰⴳⵔⴰⴷ ⴰⴷ ⵉⵙⵏⵓⵎⵍ ⴽⵔⴰ ⵏ ⵡⴰⵏⵙⵉⵡⵏ ⵏ ⵜⵢⴰⴼⵓⵜ ⴷ ⵉⵙⵓⵔⵙⵏ ⴷ ⵉⵥⵓⵕⴰⵏ ⵉⵏⴰⵎⵓⵏⵏ ⵏ ⵉⵇⴷⴷⴰⵔⵏ ⴷ ⵎⴰⵎⵏⴽ ⴰⴷ ⵜⵏ ⵙⵎⵓⵇⵇⵓⵍⵏ ⵎⴷⴷⵏ. ⵉⵎⵎⴰⵖ ⴷⴰⵖ ⴰⴷ ⵉⵙⵏⴽⴷ ⵜⵉⵜⵉⵇⵏⵉⵢⵉⵏ ⵏ ⵓⴼⴰⵔⵙ, ⴽⵔⴰ ⵏ ⵡⴰⵏⴰⵡⵏ ⵏ ⵉⵔⵓⴽⵓⵜⵏ, ⴷ ⵎⴰⵎⵏⴽ ⴰⴷ ⵜⵏ ⵣⵣⵏⵣⴰⵏ ⵢⵉⴷⵇⵇⴰⵔⵏ ⴷ ⵎⴰⴷ ⵙⵉⵙⵏ ⵙⴽⴰⵔⵏ ⵎⴷⴷⵏ.
-
Bidaouia Belkamel (1), Zahra Qninba (2)
(1) Université Med V, (2) INSAP, Rabat: Les mosaïstes et la décoration des thermes en Tingitane
ملخص: لا تتيح ندرة فسيفساء الحمامات– مقارنة بفسيفساء الأشكال المعمارية الأخرى – من تكوين رأي خاص حول واضعيها، إلا أن جمع شتات النماذج الفسيفسائية التي تتوفر عليها أشهر مواقع المغرب القديم لا تمنع من بناء فكرة عن مهارة الفسيفسائيين المحليين.
-
Mustapha Nami (Direction du Patrimoine Culturel):La recherche archéologique au Maroc:quelques découvertes préhistoriques récentes
ملخص: يندرج البحث الأثري ضمن التخصصات العلمية الحديثة نسبيا بالمغرب. وهو مجال علمي يتطلب مهارات خاصة وإمكانيات لوجستيكية هائلة، وهو ما يفسر الاعتماد، في غالب الأحيان، على التعاون الدولي. وقد سجلت الأبحاث الميدانية الخاصة بعصور ماقبل التاريخ تطورا مفرطا خلال العقود الثلاثة الأخيرة، إذ نجد اليوم برامج بحث ممنهجة ضمن المدى المتوسط والبعيد. وتعتبر النتائج العلمية المحصل عليها مؤخرا في هذا الميدان جد مهمة، إذ ستساهم بشكل كبير في إيجاد الحلول لبعض الإشكاليات التي تناقش على الصعيد العالمي، خاصة ما يتعلق بقدم الاستيطان البشري بالمنطقة وإشكالية ظهور الإنسان الحديث بشكل عام.
-
Mohamed Saadouni (Bibliothèque universitaire de Leiden, Pays-Basa):La collection d’objets amazighes au Tropenmuseum:Histoire et présentation
Résume: This article gives an overview on the history and presentation of the collection of Amazighe objects stored in the Tropenmuseum, at Amsterdam. It will look in particular to outline the historical conditions in which the objects are collected, geographic locations in which it comes from, the collectors of these objects and their motivations, and then finally the composition of the collection and its presentation in the museum. The article is based on an inventory of the collection that I realized where I was employed at the museum from 2002 to 2005.
-
Entretien avec Ali Amahan: Réalisé par Mustapha Jlok
Résume: Dans le livre Arrêts sur sites, dont vous êtes co-auteur, vous avez souligné la valeur des arts marocains et affirmé que le savoir-faire « permet depuis des siècles d’embellir notre environnement quotidien : l’ornement des architectures, l’ameublement des espaces, la parure, etc. ». Pourriez-vous développer cette affirmation, expliciter les expressions arts décoratifs et patrimoine culturel mobilier amazighe ?
Varia
-
Berkaï Abdelaziz: Les spécificités morphosyntaxiques du parler kabyle d’Aokas
Résume: Drus maḍi (baher) n tezrawin i d-illan f yiwaliwen i wumi (mamu) ssawalen tasaḥlit, gar-asent awal n Weqqas (Aokas). Isem yakan n “tsaḥlit” i ssexdamen deg temnaḍt n Bgayet (Béjaïa) i ssemgiriden (ssemxallafen) d teqbaylit, immal-edd amzaray-nnes (lxilaf) d tmeggarut-a. Iswi n tezrawt-ad d umlan n umzaray illan gar wawal n Weqqas d yiwaliwen n teqbaylit yettwassnen, ladɣa tin (tanna) n Ssumam d tin n temnaḍt n Tizi-Ouzou, ma (mtadd is) ilaq d tid-nniḍen (tinni-yaḍnin) n tmaziɣt akken (fadd) ad d-idheṛ ugar umzaray-a. Ad nezrew da (ɣid) tulmisin tilɣasnayin, tid n wemyag d uduɣi illan deg-sent kigan (bezzaf), ur nella ida akken (bac) ad tent-nezrew akk (akw) da. Ad d-naf dakken (belli) kra deg-sent ur gant tulmisin deg teqbaylit ka(n) (ukan), walayenni deg tmaziɣt akk.
-
Rdouan Faizi (ENSIAS, Rabat): Stress Systems in Amazigh: A Comparative Study
Résume: Le présent article est consacré à une étude comparative de l'accent en amazigh. Les résultats de cette étude ont montré que les quatre dialectes amazighs analysés convergent dans un certain nombre de points. Nous avons en fait découvert que l'assignation de l'accent dépend de la composition interne de la syllabe et que les syllabes initiales et finales sont plus accentuées que les médianes. Cependant, ces variétés amazighes divergent en ce qui concerne les éléments extra-prosodiques et accentuables ainsi que dans les différents degrés d'accent qu'un mot peut porter
-
Mohamed Yeou (Université Chouaïb Doukkali, El Jadida): A propos de quelques toponymes à Figuig et sa région
ملخص: يعتبر هذا المقال مساهمة في دراسة لغوية للطوبونيميا المتداولة في منطقة فجيج. حيث سنحاول تقديم عدد من الأعلام الجغرافية: أسماء الجبال والواحات والأراضي الفلاحية والقصور والوديان ومصادر المياه. وتعتمد مقاربتنا على المقارنة اللسانية، أي البحث عن معنى الطوبونيميات من خلال دراسة الأسماء المتداولة في اللغات واللهجات الأمازيغية. كما أننا سنتطرق لتحليل محتواها الدلالي وتركيبها اللغوي.
-
Hassina Kherdouci (Université de Tizi-Ouzou Algérie): La poésie féminine anonyme kabyle : thématique(s) corporelle(s)
Résume: The present paper is concerned with a kabyle anonymous female poetry that primarily relates to the body. It attempts to provide the reader with information as accurate as possible on the important sets of themes in which the body is created and illustrated. Our data are based on lyric poetry drawn from a corpus collected in Kabylie and used in a Doctorate research (Kherdouci,
2007)
Comptes rendus
-
Hammou Belghazi : Léopold Justinard. Quarante ans d’études :berbères de Rachid Agrour
Textes
-
ⵙⵔⵃⴰⵏ ⵍⵎⵓⵙⵜⴰⴼⴰ - Srhane El Mostafa: ⴰⴼⵓⵙ ⵡⴰⵔ ⵉⴹⵓⴹⴰⵏ
-
ⵎⵓⵀⴰⵎⵎⴷ ⵙⵓⵍⵜⴰⵏⴰ - Mohamed Soultana: ⵏⵏⴽⵓⵔ
-
ⵍⵀⴰⵙⴰⵏ ⴱⵓⵜⵙⵢⵉⴷ - El Hassan Boutssaid: ⵃⵕⴹⵉⴹ